Hack je balansventilatie

Gepubliceerd door Robot One op 18 april 202018 april 2020

Afzuiging in plaats van een stofkanon

Als je huis na 2000 is gebouwd, is de kans groot dat er een balansventilatie in zit. Dat is een door techneuten bedachte oplossing om woningen te ventileren met gerecyclede warme lucht, waardoor je ademhalingsklachten krijgt in ruil voor een lagere energierekening. Zo beperken we de CO2-uitstoot ten koste van het leefklimaat.

Het zal je niet verbazen dat ik geen voorstander ben van balansventilatie; een systeem dat als voordeel heeft dat je huis warm blijft in de winter. En als nadeel dat het ook warm blijft in de zomer, als je juist behoefte hebt aan koelte. Je kunt er wel een extra airco-unit op aansluiten. Die kost dan wel zo’n €20.000, heb ik mij door fabrikant Stork Zehnder laten vertellen. En die laat je hele energieverbuik vervolgens natuurlijk weer explosief stijgen.

Stekker eruit!

Opmerkelijk is volgens mij vooral dat deze simplistische technologie nog steeds zo breed wordt geaccepteerd. Ik heb er zelf gewoon de stekker uit getrokken en denk dat iedereen dat zou moeten doen. Echte energiebesparing betekent voor mij: je huis goed isoleren. En echte ventilatie: de ramen open zetten voor frisse lucht.

Een nadeel van het uitschakelen van de balansventilator dient zich echter al snel aan: de rotte eierenlucht van de WC en de natte walmen uit de badkamer worden ook niet meer afgevoerd. Wat ingrepen in de ventilatie-unit en Domoticz brengen gelukkig uitkomst.

Waar ik vooral behoefte aan had, was afzuiging van de lucht in de WC, die zich in het midden van het huis bevindt en dus geen raampje heeft. Een simpele toilet-ventilator met timer installeren zou niet helpen, omdat deze luchtstroom vervolgens zou stokken in de balansventilatie-unit op zolder. Daarom besloot ik de bestaande afzuiging van de balansventilatie te gebruiken. Qua hardware is dat een fluitje van een cent: wat kroonsteentjes en een slim stopcontact van IKEA. Qua software is een simpel dzVents-scriptje in Domoticz genoeg.

Hoe heb ik het gedaan?

STAP 1:
Trek de stekker uit je balansventilatie-unit. Maak vervolgens de kast open. Bij mij ging het om een eerste generatie-kast van Stork Air. Het aansluitschema was in de kast zelf ondergebracht (zie de afbeelding hieronder).

STAP 2:
Je ziet in het schema dat er een bypass-knop is aangesloten in de stroomvoorziening van de toevoer-ventilator. Helaas zit die er bij mij niet in en dus heb ik de aansluitingen van de toevoer-ventilator gewoon onderbroken: in dit geval 4,5,6. Gebruik kroonsteentjes om te voorkomen dat ze naderhand ‘toevallig’ een stroomdragende leiding raken.

STAP 3:
Koppel de toevoer van de netstroom af. In mijn geval was de Stork Air kast aangesloten met een krachtstroom-stekker, die echter geen krachtstroom levert en niet volgens de Perilex-standaard is aangesloten. Hij is namelijk bedoeld om schakelaarstanden (laag-midden-hoog) vanuit de keuken door te kunnen geven aan de die unit op zolder naast de cv-ketel staat. Het betekende in dit geval het loskoppelen van aansluitingen 7 en 8. Maak de aansluitingen 9 en 10 echter ook los, anders komt er alsnog netspanning op de stekker te staan, zo ondervond ik aan den lijve (brrr…). Je kunt natuurlijk het hele snoer verwijderen, maar als je dat niet wilt (om bijvoorbeeld ooit nog eens de oude situatie te herstellen), sluit dan kroonsteentjes aan op alle loshangende draden.

STAP 4:
Sluit een nieuw (gerecycled) snoer met een gewone netstekker aan op de aansluitingen 7 en 8 en leid deze naar buiten. Ik had het geluk dat de kast een tweede, loze kabeldoorvoer inclusief trekontlasting had, die ik hiervoor heb kunnen gebruiken.

STAP 5:
Steek de stekker in het slimme stopcontact (in mijn geval een IKEA Tradfri stopcontact met de naam Ventilatie). Je kunt ook willekeurig ieder ander slim stopcontact gebruiken, als het 433MHz, Zigbee, Zwave of WiFi-signaal maar tot op zolder reikt.

Philips Hue Smart Plug

De Philips Hue Smart Plug is een handig (want klein) en slim randaarde-stopcontact dat bovenop een extra handmatige schakelaar heeft. Zelfs als je geen slim stopcontact nodig hebt, nog steeds ideaal om te gebruiken als repeater in je Zigbee netwerk. Werkt handmatig, met de Philips Hue Bridge én met Domoticz.

Koop op Amazon Koop op Bol.com

STAP 7:
Maak via Instellingen > Gebeurtenissen > + een dzVents script dat ervoor zorgt dat het stopcontact wordt ingeschakeld (en dus de ventilator aan gaat) zodra het licht in de WC wordt aangezet. Het script wordt getriggerd door een verandering in de status van de WC-Lamp. Als die status verandert in ‘On’, wordt het stopcontact ingeschakeld en gaat dus de ventilator draaien. Die blijft 10 minuten actief, ongeacht of het licht nog aan staat.

return {
    on = {
        devices = {
            'WC Lamp'
        }
    },
    execute = function(dz, device)
        dz.log('Ventilator aan om ' .. dz.time.rawTime, dz.LOG_INFO)
        if device.state == 'On' then
            dz.devices('Ventilatie').switchOn().forMin(10) -- Zet het apparaat 'Ventilatie' aan
            device.switchOff().afterMin(10) -- zet het licht uit na 10 minuten
        end
    end
}

In het script hierboven gaat na 10 minuten overigens ook de lamp uit. Dat is bedoeld om mensen die geneigd zijn lang op de WC te blijven hangen, subtiel te laten weten dat het tijd wordt om plaats te maken. Met tieners in huis wil dat wel eens nodig zijn.

Philips Hue Bridge

De Philips Hue Bridge bestuurt moeiteloos Zigbee lampen en accessoires, van o.a. Philips/Signify en IKEA. De mogelijkheid om groepen en scenes in te zetten zijn uitgebreider dan die van de IKEA Tradfri Gateway. Ook geeft de Hue Bridge statussen van apparaten betrouwbaarder door.

Koop op Amazon Koop op Bol.com